Historia zegarków...

 

 

- historia zegarmistrzostwa.

 

I. Czasy dawne 

 Dawno temu, obserwując gwiazdy i cyklicznie zmieniające się pory roku, człowiek poczuł potrzebę oznaczania czasu w dokładny sposób. Pierwsze tarcze słoneczne, znalezione w Egipcie, datowane są na 3000 lat p.n.e. Jak jednak miał radzić sobie człowiek, gdy słońce przestawało świecić, nocą lub w złą pogodę? Lata mijały, a pomysłowi ludzie wymyślali kolejne formy zegarów: zegary wodne, zegary olejowe, zegary ogniowe. Wszystkie, opracowane w jednym celu – dokładnemu oznaczeniu upływających dni i czasu trwania zjawisk w otaczającej rzeczywistości. Ówczesne czasomierze nie były jednak cudami precyzji.

Upłynęły stulecia i w XIII wieku pojawiły się w różnych częściach świata pierwsze mechaniczne instrumenty do pomiaru czasu. Mechanizmy te, początkowo wykuwane z żelaza, częściej można było spotkać w klasztorach niż w świeckich centrach kultury. Szybko wyposażono je w kuranty lub dzwony, tak by wszyscy mogli dzielić radość nowego odkrycia.

Najstarsze świeckie wieże zegarowe powstały w XIV wieku:

  • 1300 Paryż
  • 1365-1373 Bazylea
  • 1348 Londyn
  • 1368 Wrocław
  • 1345 Strasburg
  • 1383 Frankfurt nad Menem
  • 1356-1361 Norymberga
  • 1391 Metz

Wiek XV przyniósł pierwszy zegarek kieszonkowy. Wyprodukował go z żelaza, norymberski ślusarz Peter Henlein. Zegarek mógł pracować przez 40 godzin i był wystarczająco mały, by zmieścić się w kieszeni płaszcza lub w sakwie na pieniądze.

II. Pierwsze zegarki na rękę

Pierwsze zegarki na rękę powstały z idei połączenia dwóch rodzajów biżuterii: znanych od stuleci, bransolet różnego typu i nowych, małych zegarków w formie naszyjników lub broszek. Na pierwszą udaną fuzję tych ozdobnych elementów trzeba było czekać do 1790 roku, kiedy to według historyków, genewskie zakłady zegarmistrzowskie Jaquet-Droz (dziś marka Swatch Group) i Leschot wyprodukowały biżuteryjny zegarek na bransolecie.

Bogactwo, produkcją własnych, oryginalnych czasomierzy zapewnił sobie także osobisty jubiler i zegarmistrz Napoleona – Nitot. Jego zegarki z tamtych czasów wskazywały południe na dzisiejszej pozycji godziny 3, co sprawiało pewne trudności przy odczytywaniu aktualnej godziny.
Na początku lat 80-tych XIX wieku niemiecka marynarka wojenna zamówiła dla swoich oficerów dostawę zegarków na rękę na łańcuszkowych bransoletach. Wykonać je miała szwajcarska manufaktura Girard-Perregaux. Było to pierwsze zamówienie zegarków na rękę w seryjnej produkcji, w dziejach światowego zegarmistrzostwa.

W 1930 roku produkcja zegarków na rękę po raz pierwszy osiągnęła poziom wielkości produkcji zegarków kieszonkowych.

Pierwszy prototyp zegarka z mechanizmem kwarcowym powstał w 1967 roku w wyniku prac zespołu złożonego z inżynierów ze Szwajcarii i Japonii. Mechanizm testowany w Obserwatorium w Neuchâtel dalece przewyższał precyzją tradycyjne mechanizmy.

 


 

Niektóre daty z historii rozwoju techniki zegarowej

opracował Z. Mrugalski

Wersja V (24.04.2006 r.)
ok. 2500 p.n.e. w Chinach były znane zegary słoneczne i wodne
ok. 1500 p.n.e. Thutmosis III ustawia w Heliopolis tzw. iglice Kleopatry, które służyły do wyznaczenia pór dnia; posiadał on także słoneczny zegar podróżny.
ok. 1400 p.n.e. w Egipcie były znane zegary wodne
ok. 630 p.n.e. w Asyrii budowano publiczne zegary wodne
ok. 380 p.n.e. Platon zbudował zegar wodny z budzikiem
ok. 250 p.n.e. Ktesibios buduje bardzo dokładne zegary wodne ruchomymi figurami
ok. 50 p.n.e. w Rzymie ustawiono pochodzące z Grecji obeliski jako zegary słoneczne
724 w Chinach zbudowano zegar mechaniczny z napędem wodnym
ok. 820 w Fuldzie istniał najstarszy niemiecki zegar słoneczny
ok. 1000 mnich Gerbert z Aurillac (późniejszy papież Sylwester II) zbudował w Magdeburgu pierwszy w Europie zegar mechaniczny
ok. 1300 najstarsza znana wzmianka o zegarze mechanicznym w "Boskiej Komedii" Dantego
1335 pierwszy zegar wieżowy w Mediolanie
1344 zegar wieżowy w Padwie
1348 zegar wieżowy w Londynie
1354 zegar wieżowy w Strassburgu
1368 zegar wieżowy na wieży ratusza we Wrocławiu
1370 zegar wieżowy w Paryżu
1404 zegar wieżowy na Kremlu w Moskwie
ok. 1414 zegar wieżowy na katedrze w Gnieźnie (nieco później także w Gdańsku, Krakowie i Warszawie)
1425 zbudowano udoskonalony zegar słoneczny (ze wskazówką równoległą do osi Ziemi)
ok. 1450 wynaleziono zegar z napędem sprężynowym
1470 Hans Düringer ukończył budowę zegara astronomicznego w kościele Mariackim w Gdańsku
1490 zbudowano słynny "Orloj" na wieży ratuszowej w Pradze
1510 P. Henlein (l 479 -1542) zbudował w Niemczech pierwszy zegarek kieszonkowy
1518 J. Couldray zbudował pierwszy zegarek kieszonkowy we Francji
1583 Galileo Galilei (1564-1642) w Pizie odkrył prawa ruchu wahadła
ok. 1600 (?) zastosowano wskazówkę minutową
ok. 1600 pierwsze zegary z mechanizmami grającymi
1622 uruchomiono zegar na wieży Zamku Królewskiego w Warszawie
1649 Vincezo Galilei zbudował zegar wahadłowy według szkiców wykonanych przez jego ojca Galileo
1657 Ch. Huygens (1629 - 1695) zbudował pierwszy zegar wahadłowy na podstawie opracowanej przez siebie teorii wahadła
1664 A. Kochański (1631 - 1700) napisał rozdział o zegarmistrzostwie w dziele K. Schotta "Technica Curiosa" (Kochański zapropnował także szereg ulepszeń w mechanizmach zegarowych)
1675 Ch. Huygens wynalazł regulator balansowy ze sprężyną zwrotną
ok. 1676 pojawiły się zegarki-repetiery wybijające godziny i kwadranse
1676 R. Hooke (1635 - 1703) wynalazł wychwyt hakowy do zegarów wahadłowych
1695 T. Tompion (1638 - 1713) wynalazł wychwyt cylindrowy (ulepszony w 1715 r. przez G. Grahama)
ok. 1700 zastosowano wskazówkę sekundową
1704 N. Fatio (1664 - 1741) zastosował pierwsze "kamienie zegarkowe"
1715 G. Graham (1673 - 1751) skonstruował kotwicowy wychwyt spoczynkowy (później nazwany jego imieniem)
1722 J. Hautefeuilles (1647 - 1724) zastosował wychwyt kotwicowy do balansu
1726 J. Harrison (1693-1776) wynalazł wahadło z kompensacją temperaturową
ok. 1730 pierwszy zegar z kukułką
1748 P. Le Roy (1717 - 1785) wynalazł wychwyt chronometrowy
1755 T. Mudge (1715 -1794) ulepszył swobodny wychwyt kotwicowy
1756 zbudowano zegarek kieszonkowy z naciągiem automatycznym
1759 J. Harrison ulepszył wychwyt chronometrowy i zastosował go w chronometrze, który wykazał niezwykłą dokładność
1761 M. Hahn (1739 - 1781) zbudował zegar astronomiczny wskazujący m.in. ruchy planet i ich satelitów
1761 J. Harrison skonstruował zegar nadający się do żeglugi morskiej
1811 w Poznaniu ukazała się pierwsza w języku polskim mała książeczka o zegarkach autorstwa A. Masłowskiego (1767 - 1828)
1824 w Genewie powstała pierwsza szkoła zegarmistrzowska
1825 G. A. Leschot ulepszył wychwyt kotwicowy swobodny i zastosował go w obecnej postaci (jest to tzw. wychwyt kotwicowy szwajcarski)
1839 Polacy A. Patek i F. Czapek założyli w Genewie pierwszą fabrykę zegarków
1842 ukazały się pierwsze zegarki nakręcane koronką zamiast oddzielnym kluczykiem
1843 zbudowano pierwszy sekundomierz (stoper)
1844 w wychwycie Grahama zastosowano wymienne palety
1845 F.A. Lange (1815 - 1875) założył fabrykę zegarków w Glashütte koło Drezna
1848 A. Louis Brandt założył w Biel (Szwajcaria) fabrykę zegarków, która od 1894 r. przyjęła nazwę "Omega"
1850 uruchomiono produkcję zegarów w fabryce założonej przez Gustawa Beckera (1819 - 1885) w Świebodzicach (d. nazwa Freiburg); do 1975 r. fabryka wyprodukowała 100 tys., a do 1892 r. - 1 milion zegarów
1850 w Lipsku wydano pierwszy podręcznik dla zegarmistrzów w języku polskim, napisany przez F. Czapka
ok. 1850 A.L. Breguet (1747 - 1823) zastosował sprężynę balansową z tzw. krzywą końcową
1856 F. Breguet (1804 - 1883) skonstruował zegar mechaniczny z naciągiem elektrycznym
1860 uruchomiono masową produkcję zegarów w fabryce "Junghans"
1864 M. Hipp (1813 - 1893) skonstruował zegar wahadłowy z napędem elektrycznym
1868 w Schaffhausen powstała fabryka zegarków "I W C"
1886 w Warszawie firma F. Woronieckiego ustawiła pierwszy publiczny zegar elektryczny
1891 w Warszawie powstała fabryka budzików "GF"
1901 M. Mięsowicz (1861 - 1938) założył "Pierwszą Krajową Fabrykę Zegarów Wieżowych w Krośnie
1905 w USA po raz pierwszy nadano radiowy sygnał czasu
1911 w Paryżu rozpoczęto nadawanie radiowych sygnałów czasu z nadajnika zainstalowanego ma wieży Eifla
1918 W.H. Eccles skonstruował generator z rezonatorem kamertonowym
1919 (?) rozpoczęto seryjną produkcję zegarków naręcznych
1923 opatentowano zegarek naręczny z naciągiem automatycznym
1924 zbudowano zegar astronomiczny o dwóch wahadłach syst. Short
1929 W. A. Marrison zgłosił patent na generator (zegar) z rezonatorem kwarcowym
1934 odkrycie nieregularności w ruchu wirowym Ziemi (przy wykorzystaniu zegara kwarcowego)
1947 w Łódzkiej Fabryce Zegarów uruchomiono produkcję budzików
1948 ukazały się pierwsze dwa tomy z serii "Zegarmistrzostwo" autorstwa braci W. Podwapińskiego (1903 - 1983) i B. Bartnika (1918 - 2002) z Niepokalanowa
1949 zbudowano tzw. zegar atomowy (maser amoniakalny)
1951 W Toruńskiej Fabryce Wodomierzy uruchomiono produkcję zegarów domowych (późniejsza nazwa: Toruńska Fabryka Wodomierzy i Zegarów METRON)
1952 we Francji i w USA rozpoczęto seryjną produkcję zegarków naręcznych z elektrycznym napędem balansu (ze sterowaniem stykowym)
1955 Zbudowano zegar atomowy z generatorem cezowym
1956 przyjęto definicję jednostki czasu - sekundy jako części roku zwrotnikowego (tzw. czas efemerydalny)
1957 w USA i Szwajcarii rozpoczęto produkcję zegarków naręcznych z regulatorem kamertonowym (produkowano je do 1964 r.)
1958 w Japonii, USA i Szwajcarii wyprodukowano pierwsze zegarki naręczne z rezonatorem kwarcowym
1959 w Błoniu koło Warszawy uruchomiono produkcję zegarków naręcznych (mechanicznych) na licencji radzieckiej; produkcję te przerwano w 1969 r.
1964 rozpoczęto seryjną produkcję zegarków naręcznych z rezonatorem kwarcowym (od 1969 r. - z układami scalonymi)
1967 przyjęto definicję jednostki czasu - sekundy opartą na wzorcu cezowym (tzw. czas atomowy)
1973 uruchomiono produkcję zegarków kwarcowych z ciekłokrystalicznym urządzeniem wskazującym
1974 uruchomiono nowy zegar na wieży odbudowanego Zamku Królewskiego w Warszawie
1978 firma "Omega" rozpoczęła produkcję kwarcowych chronometrów okrętowych
1979 w Łódzkiej Fabryce Zegarów uruchomiono produkcję zegarów samochodowych z rezonatorem kwarcowym
1981 szwajcarska firma ETA rozpoczęła produkcję tanich zegarków kwarcowych o nazwie "Swatch"
1984 w Toruńskiej Fabryce Wodomierzy i Zegarów uruchomiono produkcję zegarów domowych z rezonatorem kwarcowym
1997 ukończono odbudowę zabytkowego zegara astronomicznego w kościele Mariackim w Gdańsku
 

 

 

DANE KONTAKTOWE:

(proszę nie dzwonić z numerów zastrzeżonych)

 

Goleniów :

Zakład Zegarmistrzowski

Krzysztofa Stokłosa

ul. Konst.3 Maja 6

72-100 Goleniów
tel. 723464690

krzysztofkas@wp.pl
 

Nowogard :

Zakład Zegarmistrzowski

ul. 5 marca 5A

72-200 Nowogard
tel. 603217180

sylwia71.ss@wp.pl

 

 

 

____________________